Trao
quyền cho giáo viên đứng lớp
Giáo viên là yếu tố quyết định
sự thành công của đổi mới giáo dục. Cùng với sự chuyển động của chương trình và
SGK phổ thông mới, người dân đang kỳ vọng vào sự chuyển động của toàn ngành
giáo dục, không chỉ ở cấp quản lý mà ở hàng triệu giáo viên trực tiếp đứng lớp,
truyền lửa và kiến thức cho học sinh.
Trước ý kiến lo ngại rằng chưa
thấy sự chủ động của giáo viên trước đổi mới, GS Thuyết cho rằng: Thụ động
không phải là bản chất của giáo viên mà do cách quản lý làm giáo viên "co
lại, thụ động". Trong đó, cách làm lâu nay ở ta là sợ giáo viên làm sai
nên cứ hay cầm tay chỉ việc, vô tình tước đoạt sự sáng tạo của giáo viên. Cần
phải trao quyền sáng tạo cho giáo viên.
Cụ thể, giáo viên phải dạy
đúng chương trình, SGK phải viết đúng chương trình. Còn giáo viên dạy bài này,
bài kia là quyền của họ. Giáo viên dạy phương pháp nào cũng được, miễn đến khi
đánh giá, học sinh đạt được yêu cầu là quan trọng nhất.
"Trước nay giáo viên của
chúng ta chỉ biết chủ yếu một bộ sách trong giảng dạy (SGK). Với chương trình
mới có nhiều bộ SGK, trước mắt, giáo viên chưa quen thì có thể dựa vào SGK.
Nhưng dần dần, các thầy cô phải chọn lọc từ những kiến thức khác nhau để tự tạo
ra một giáo án phù hợp với từng đối tượng. Đó được xem như một bộ SGK riêng của
giáo viên. Nên trao quyền cho giáo viên và địa phương nhiều hơn" - ông
Thuyết nói.
Tại buổi chia sẻ với 1.000
giáo viên khu vực miền Trung về chương trình GDPT mới diễn ra đầu tháng 9 vừa
qua, GS Thuyết cho biết, chương trình GDPT mới đặc biệt chú trọng giao quyền tự
chủ cho giáo viên đứng lớp.
Cái mở này thể hiện tương đối
rõ nhất ở môn Văn. Chương trình mới chỉ quy định 6 tác phẩm bắt buộc là đỉnh
cao về tư tưởng và nghệ thuật, học sinh không thể không biết. Còn hơn 100 tác
phẩm gọi là bắt buộc nhưng được lựa chọn. Ví dụ tác giả Nguyễn Huy Tưởng có 2
tác phẩm "Vũ Như Tô" hoặc "Bắc Sơn", giáo viên có thể chọn
dạy tác phẩm nào cũng được nhưng phải dạy về tác giả này. Ngoài ra, có khoảng
300 tác phẩm gợi ý lựa chọn, người viết SGK và giáo viên có thể lựa chọn hoặc
chọn các tác phẩm khác mà không nhất thiết phải là các tác phẩm này.
GS
Thuyết cho rằng theo xu thế giáo dục hiện nay, không phải SGK viết thế nào là
giáo viên dạy "đóng đinh" thế ấy, trừ những tác phẩm bắt buộc. Học
sinh cũng có thể báo cáo với thầy, cô giáo về tác phẩm nổi tiếng, đang "hot"
mà giới thanh niên, học sinh truyền tay nhau đọc, xin thầy cô đưa vào giờ đọc
sách trong trường đều được.
"Giả sử tác phẩm có hạn
chế thì giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh để các em biết cách ứng xử. Còn
hơn để học sinh đến trường sống một mặt, về nhà sống mặt khác. Học sinh đọc gì,
nghĩ gì chúng ta không biết, cứ làm bài hì hụi trong SGK rập khuôn thì không
hay mà cần sáng tạo. Đem những thứ gần với học sinh thì các em mới hứng thú,
học hành mới vui"- ông Thuyết chia sẻ.
Cần
tự đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức
Ở phần liên hệ với thực tiễn
địa phương, GS Thuyết lưu ý nội dung giáo dục địa phương phải được soạn trước
và bắt buộc phải mở. Các môn học trong chương trình GDPT mới cũng phải có sự
liên hệ với địa phương và nó có vai trò quan trọng chứ không phải bị xem nhẹ
như trước đây.
Cụ thể, trong chương trình
GDPT mới đã đưa vào những nội dung giáo dục địa phương suốt 12 lớp từ tiểu học
đến THPT. Ở tiểu học nội dung dành cho giáo dục địa phương thời lượng 35
tiết/năm học. Như vậy có tổng số 245 tiết cho 7 năm. Thời lượng như vậy là
tương đối nhiều. Theo Nghị quyết 88 của Quốc hội thì việc xây dựng chương trình
giáo dục địa phương là thẩm quyền của UBND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ương. Cách làm này khác với chương trình hiện hành ở chỗ chương trình hiện hành
quy định ngay chương trình giáo dục địa phương ở một số môn học cụ thể như Lịch
sử, Địa lý... và như vậy thì diện rất hẹp. Trong khi đó, mỗi địa phương lại có
nhu cầu khác nhau về đào tạo công dân của mình.
Vì
vậy, bên cạnh vai trò của các sở ban ngành địa phương thì giáo viên là người
được toàn quyền sáng tạo các nội dung để đưa vào nội dung giảng dạy. Chẳng hạn,
TP HCM muốn phát triển thành phố thông minh thì ngay từ bậc phổ thông, học sinh
phải được dạy về điều đó (245 tiết địa phương). Giáo viên phải dạy cho học sinh
làm sao sống được ở thành phố thông minh về mặt tri thức, văn hóa…Còn các tỉnh
Tây Nguyên, bên cạnh văn hóa Tây Nguyên thì giáo viên có thể lồng ghép giảng
dạy về cây công nghiệp, khâu trồng trọt, kinh doanh, chế biến nông sản, cây
công nghiệp như thế nào… để đào tạo ra những học sinh phù hợp với điều kiện
phát triển của từng địa phương.
Theo GS Phạm Minh Hạc- nguyên
Bộ trưởng Bộ Giáo dục, việc giáo viên được trao quyền tự chủ tối đa như hiện
nay đã được người làm nghề trông đợi từ lâu. Tuy nhiên, khi chính thức thực
hiện đòi hỏi người giáo viên phải tích cực cập nhật các kiến thức xã hội, các
thông tin về địa phương, về đất nước...
"Một môn học sẽ không gò
bó trong những kiến thức SGK, tất nhiên là gây hứng thú cho học sinh. Nhưng
ngược lại, giáo viên sẽ vất vả hơn. Không chỉ là soạn giáo án cho có, chép lại
từ năm học này sang năm học kia mà kiến thức sẽ thay đổi mỗi ngày. Thậm chí,
tôi đọc thông tin rằng có thể mỗi năm học, nhà trường lại chọn một bộ SGK khác
nhau. Như vậy, giáo viên bên cạnh việc bám sát chương trình chuẩn của Bộ, cần
tự đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức của bản thân để đủ năng lực lựa chọn
những gì cần thiết nhất truyền đạt tới học sinh mà không quá phụ thuộc vào SGK"
- GS Phạm Minh Hạc nhấn mạnh.
Theo Thu
Hương (Đại đoàn kết)